دکتر تاج مزینانی:

مهاجرت در ایران متأثر از رویدادهای سیاسی و اقتصادی است.

همایش ملی "مطالعات ایرانیان دور از وطن؛ هویت ها، پیوندها و سیاست ها" با حضور استادان و صاحبنظران این حوزه ۲۳ مهرماه جاری در محل دانشکده علوم اجتماعی برگزار شد.

به گزارش روابط عمومی دانشگاه به نقل از عطنا، دکتر علی‌اکبر تاج‌مزینانی، در سخنانی در افتتاحیه این همایش به بیان نکاتی درمورد برگزاری این همایش و جهت‌گیری‌های این دانشگاه در سال جاری پرداخت.

دکتر تاج مزینانی رئیس دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه در مراسم افتتاحیه این همایش در سخنانی اظهار کرد: تجربه خاص ما نشان می‌دهد که میزان مهاجرت در ایران به‌طور خاص متأثر از رویدادهای سیاسی و اقتصادی بوده است که در ترکیب و گونه‌های مختلف مهاجران و ایرانیان خارج از کشور تأثیرگذار بوده است. وی با اشاره به سیاست دانشگاه علامه طباطبائی در حل مسائل کشور افزود: در سال‌های گذشته در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی سیاست‌هایی را در نظر گرفته‌ایم که بر اساس آن هر گروه آموزشی یکی از حوزه‌هایی را که در آن مزیت نسبی دارد و یا نیاز روز کشور است، در نظر گرفته و درنهایت تبدیل به یک‌قطب علمی و مرجع در آن حوزه خاص می‌شود.او اضافه کرد: این سیاست‌ها با برگزاری رویدادهای علمی، همایش‌های ملی و بین‌المللی، هسته‌های پژوهشی، مجلات علمی_پژوهشی و تولیدات علمی دیگر پیگیری شده است؛ چنانچه ما در سال‌های اخیر چندین همایش بزرگ و ملی برگزار کرده‌ایم. دکتر تاج مزینانی ادامه داد: یکی از مزیت‌های نسبی و حوزه‌های مورد فعالیت گروه مطالعات فرهنگی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی به‌طورکلی مسئله مهاجرت و به‌طور خاص مسئله ایرانیان خارج از کشور است.

رئیس دانشکده علوم اجتماعی اضافه کرد: ازآنجایی‌که این بحث جنبه بین گروهی و میان‌رشته‌ای دارد و کمتر در خصوص آن مطالعات علمی صورت گرفته است، امیدواریم بتوانیم در یک هسته پژوهشی و با یک برنامه ملی پژوهشی، مطالعات مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور را پیگیری کنیم. وی در خصوص مهاجرت ایرانیان به خارج از کشور و نقش دانشگاه در این زمینه، گفت: میزان این مسئله به عواملی همچون امواج مختلف مهاجرت و علل گوناگون مانند سابقه مستعمره بودن یک کشور و یا نزدیکی یک کشور به کشورهای توسعه‌یافته، ارتباط دارد اما تجربه خاص ما نشان می‌دهد که میزان مهاجرت در ایران به‌طور خاص متأثر از رویدادهای سیاسی و اقتصادی است.

 دکتر تاج‌مزینانی ادامه داد: این مسئله در ترکیب و گونه‌های مختلف مهاجران و ایرانیان خارج از کشور تأثیرگذار بوده است؛ بنابراین در این راستا با وضعیت خاصی مواجه هستیم و این مسئله نیازمند دقت‌های آکادمیک و سیاست‌گذاری‌های خاص است. وی در رابطه با الگوهای مختلف ورود دولت‌ها به سیاست‌گذاری‌های حوزه مهاجرت، گفت: ازجمله این الگوها می‌توان به الگوی بی‌تفاوتی و عدم‌مداخله، الگوی کنترل کامل، الگوهایی که نگاه اقتصادی و اجتماعی دارند و الگوهایی که انواع خدمات اجتماعی و فرهنگی را ارائه می‌دهند، اشاره کرد.

دکتر تاج‌مزینانی افزود: آنچه به دانشگاه و آموزش عالی مرتبط است، بحث استفاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور در حوزه دیپلماسی علمی و دیپلماسی عمومی است که خیلی باید به آن توجه کرد. وی با اشاره به اینکه استفاده از ظرفیت ایرانیان خارج از کشور ازاین‌جهت که آن‌ها را به‌عنوان دروازه ورود و تعامل ما با کشورهای دیگر قرار می‌دهد، بسیار مهم است، اذعان کرد: همچنین می‌توانیم از ظرفیت آن‌ها برای بین‌المللی کردن دانشگاه‌های داخل نیز بهره بگیریم.

رئیس دانشکده علوم اجتماعی تصریح کرد: ازجمله راهکارهای استفاده از این ظرفیت‌ها ایجاد وابستگی و عضویت در گروه‌های علمی و آموزشی برای این افراد در داخل کشور است که از این اتفاق می‌توان در قالب تدریس در دوره‌های گوناگون نظیر دوره‌های مجازی استفاده کرد. دکتر مزینانی در پایان ضمن مهم دانستن این موضوع، گفت: این مسئله علاوه بر اینکه می‌تواند یک مسئله آکادمیک و پژوهشی باشد، به‌طور خاص نیز می‌تواند در حوزه آموزش عالی دروازه‌ای برای همکاری‎‌های علمی-پژوهشی، انتقال فناوری و همچنین دیپلماسی علمی مورداستفاده قرار بگیرد.

دکتر محمد سعید ذکایی استاد تمام گروه آموزشی مطالعات فرهنگی دبیر علمی همایش نیز با تاکید بر نقش انجام پژوهش و تحقیقات از سوی مراجع علمی و دانشگاه ها در بررسی و مطالعه این دست واقعیات افزود: در این خصوص "شناسایی و تحلیل زمینه ها، فرآیند و پیامدهای مهاجرت های بین المللی ایرانیان"، "شناسایی سیاست ها، بازنمایی ها و گفتمان های حاکم بر مهاجران ایرانی دور از وطن"، "شناخت راه های بهره گیری از ظرفیت های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی مهاجران ایرانی" و "حفظ و تقویت ارتباط و هم افزایی های مهاجران ایرانی خارج از کشور در حوزه های مختلف" از اهداف مورد نظر این همایش است.

دکتر ذکایی با اشاره به تحولات در ابعاد مختلف هویت، پیوندها در ایرانیان دور از وطن گفت: تحولات فوق چالش ها، مجادلات مفهومی و تجربیات حاصل از این پدیده تحولات فوق چالش ها و مجادلات مفهومی و تجربی زیادی را پدید آورده است که دامنه آن علاوه بر وجوه هنجاری و نظری، ابعاد اخلاقی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی زیادی می یابد. او افزود: اگر چه شکل گرفتن مسئله مهاجرت های بین المللی و توجه به آن در ایران حداقل سابقه ای یکصد ساله دارد و ریشه های آن را میتوان از اواخر دوره قاجار به بعد ردیابی کرد، با اینحال ابعاد و تنوع آن در سال های پس از انقلاب اسلامی اهمیتی بیشتر یافته است.

دکتر ذکایی با اشاره به اینکه جمعیت مهاجران در این سال ها با ابعادی بی سابقه رشد یافته است و اجتماع بزرگی از مهاجرین ایراتی را در خارج از کشور شکل داده است افزود: به موازت، این مهاجرت ها موضوعی برای واکنش های مختلف رسمی و سیاسی دولت مردان و تا اندازه ای محافل آکادمیک بوده است. او اضافه کرد:اگر چه تحلیل تجربی این نوع نگرش ها کمتر موضوعی برای پژوهش در ایران قرار گرفته است با این همه اهمیت شناسایی ماهیت و گونه های نگرش های ایرانیان خارج از کشور به میهن خود و نیز نگرش ها و بازنمایی های به عمل آمده از مهاجرین در داخل کشور، اهمیت مضاعفی در تحلیل های نظری و نیز مداخله های سیاستی دارد.

در ادامه در بخش برپایی نشست‌های تخصصی، نشست «سیاست و هویت دایاسپورای ایرانی» برگزار شد.در این نشست که با مدیریت دکتر محمدحسین پناهی، استاد جامعه‌شناسی علامه طباطبائی انجام گرفت، دکتر عباس قنبری و دکتر عبدالحسین کلانتری با موضوع «نخبگان مهاجر و هویت ملی: مطالعه موردی نخبگان ایرانی مقیم مالزی، دکتر محمدتقی کرمی، استاد مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبائی و دکتر طاهره خزایی با موضوع «روایت رویارویی مهاجر ایرانی با هویت‌های برساخته شده از مهاجران در اروپا، فهم تجربه ایرانیان مهاجر در فرانسه»، دکتر جبار رحمانی، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی با موضوع «هویت به‌مثابه فرآیندی سیال و ناتمام لایه‌های هویتی ایرانی‌های بوپال در هند»، دکتر علیرضا صادقی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی در مدیریت و برنامه‌ریزی درسی و پژوهشگر مطالعات چند فرهنگی و صلح با موضوع «ایرانیان دور از وطن، سنجش نگرش نسل دوم ایرانیان کانادایی» و دکتر عباس جنگ با موضوع «تروماهای سیاسی و دایاسپورهای ایرانی» ارائه مقاله داشتند.

سپس نشست «تجربه زیسته و سبک زندگی دایاسپورای ایرانی» برگزار شد. در این نشست که با مدیریت دکتر وحید شالچی، استاد جامعه‌شناسی علامه طباطبائی انجام گرفت، دکتر مهدی اصل زعیم با موضوع «مطالعه سبک زندگی ایرانی‌تباران حیدرآباد دکن هند»، دکتر حسین میرزایی، استاد مطالعات فرهنگی دانشگاه علامه طباطبائی، با موضوع «دایاسپورای ایران در فرانسه»، دکتر عبدالله کریم زاده با موضوع «واکاوی پالیمسست های فرهنگی در آثار نویسندگان دایاسپورای ایرانی»، دکتر وحید شالچی، استاد پژوهشگری اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی با موضوع «چالش‌های نسل دوم مهاجرین»، دکتر سمیه سادات شفیعی، عضو هیئت‌علمی پژوهشکده مطالعات اجتماعی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با موضوع «روایت زنان جوان مهاجر از دیاسپورای ایرانی؛ مطالعه موردی صفحات اینستاگرامی پرطرفدار» ارائه مقاله داشتند.

لازم به یادآوری است این همایش با هدف حفظ و تقویت ارتباط و هم افزایی های مهاجران ایرانی خارج از کشور و شناسایی ماهیت و نگرش های ایرانیان خارج از کشور به میهن خود و نیز بررسی نگرش های مهاجرین و نیز تاثیر آن در مداخله های سیاستی برگزار شد، استادان و صاحبنظران با حضور در نشست های تخصصی به ارائه دیدگاه های خود در این خصوص پرداختند.