برگزاری نشست

30 آبان ماه 1396 نشست " مدیریت بدن؛ پرسش هایی پیرامون دغدغه بدن در جامعه ما" به همت مؤسسه رحمان و با همکاری معاونت پژوهشی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

این برنامه با نمایش مستند "دماغ به سبک ایرانی" ساخته مهرداد اسکویی مستندساز برجسته کشورمان آغاز شد و سپس در قالب یک میزگرد با مدیریت دکتر ابراهیم اخلاصی؛ جامعه شناس؛ ادامه یافت که با ذکر این نکته، باب بحث را گشود: نسبتی که بدن با متغیرهای معنایابی به زندگی، هویت، رسانه، مذهب و... به طریق سلبی و ایجابی دارد، در تحلیل های ما نقش ایفا می کند. مهم شدن بدن را از چهار دیدگاه می توانیم مورد بررسی قرار دهیم؛ جامعه مصرفی، مرگ آگاهی، مادی شدن فرهنگ و پذیرش اجتماعی.

دکتر زهرا واعظی، به عنوان یک پزشک زیبایی ابتدا این نکته را خاطرنشان کرد که میل انسان به زیبا بودن، قابل سرزنش نیست و انجام برخی عمل های زیبایی قابل توجیه است. اما بسیاری از این عمل ها جنبه افراطی پیدا کرده و نشان دهنده مسائلی در جامعه است که به تفسیر و تحلیل جامعه شناسان نیاز دارد. برخی افراد درخواست تغییراتی در چهره، رنگ پوست و اندام خود دارند که عملاً ناممکن است.

ایشان مراجعان خود را در چهار دسته گنجاند که البته با آمارهای ملی نیز هم سو است: دختران نوجوان، زنان متأهل زیر 30 سال، مردان بین 18 تا 30 سال و مردان بالای 50 سال. سپس به ذکر دلایلی پرداخت که عموماً از مراجعان خود برای انجام برخی عمل های زیبایی شنیده است. مردان جوان و به ویژه دختران نوجوان، عموماً به دلیل جلب توجه جنس مخالف و دیده شدن، میل به انجام عمل های زیبایی دارند و زنان متأهل زیر 30 سال به دلیل ترس از خیانت همسرشان. مردان میانسال نیز به دلیل زیبا به نظر رسیدن نزد معشوقه شان به عمل های زیبایی روی می آورند. دکتر واعظی، میل دختران نوجوان را به عمل های زیبایی و نیازشان را به دیده شدن و پیدا کردن شوهر، زنگ خطری دانست که باید مورد توجه قرار گیرد. نیاز این افراد، نه به همسر، نه به شریک زندگی، که به یک همبستر است.

در ادامه دکتر ذکایی؛ استاد مطالعات فرهنگی، نه با نگاهی الزاماً آسیب شناسانه که با نگاهی پرسشگر، به سرفصل هایی اشاره کرد که در جامعه امروز ما برای اندیشیدن به بدن می تواند مورد توجه قرار گیرد؛ اقتصاد عاطفی نوینی در جامعه امروز شکل گرفته است که بیش از هر چیز برآمده از آثار تکنولوژی و رسانه هاست. مرزهای زن بودگی و مردبودگی به هم خورده است. در شبکه های اجتماعی، زندگی خصوصی مشاهیر به عنوان نمونه آرمانی، به صحنه نمایش عمومی تبدیل شده است. رسانه های نو، بدن را به همه چیز تبدیل کرده اند که می توان یکسره بازسازی اش کرد. در تحلیل نهایی، بدن می تواند موفقیت یا شکست را برای یک فرد به همراه بیاورد. زیبایی به عرصه ای برای بده بستان، روایت کردن هویت و تخلیه هیجانات، و تغییر در بدن، به جشنی برای اصالت و لذت از متفاوت بودن تبدیل شده است.وقتی زیبا می شوید، چیزهای دیگری می توانید به دست بیاورید و این یعنی سرمایه ها به همدیگر تبدیل می شوند. به نظر می رسد با وضعیت ناهنجاری روبه رو هستیم که آرامش و امنیت هستی شناختیِ زنان ما را به خطر انداخته است.

دکتر کرمی؛ مدیر گروه مطالعات زنان، در ادامه برنامه، به ذکر دیدگاه های خویش پرداخت؛ برای فهم مدیریت بدن در ایران، انواع نگاه های آسیب شناسانه، رویکردهای مطالعات فرهنگی، دیدگاه های فمینیستی و رویکردهای فرانکفورتی می توانند کمک کنند، زیرا این بحث، متکثر است و متکثر هم بایدآن را فهمید. سوژه در فرهنگ مدرن، بدن مند است . همه چیز بدن مند است، از یک ساختمان گرفته تا هویت آدم ها. از دیدگاه فلسفی هم توجیه پذیر است؛ ما راه دیگری برای معرفی خودمان نداریم، غیر از بدن. انسان همیشه در طول تاریخ، درگیر بدن خود بوده است، اما در کنار آن، مؤلفه های معنابخش دیگری هم وجود داشته که بدن را در جای خود قرار می داده اند؛ معانی غیراکتسابی، مانند خانواده، قبیله، نژاد و ملیت وجود داشته است. اما امروزه فقط بدن مندی مورد توجه است و دیگر همراهان در راه مانده اند و نقش خود را به بدن داده اند. هویت بدن مند امروزه که فردیتِ شدیدی دارد، از رهگذر رسانه ها، مصرف می شود. فرهنگ پروفایل، استوری، لایک و... دریچه ای به مصرف بدن هستند. همه این ها باید ما را متوجه مسائلی در جامعه کند. چه اتفاقی در حوزه خصوصی، در رابطه میان زنان و مردان رخ داده است؟ این پدیده های اجتماعی را به جای نفی کردن، باید بفهمیم و سامان مندشان کنیم.

نشست مدیریت بدن با پرسش و پاسخ میان حاضران و میهمانان به پایان رسید.