علی انتظاری: کارآمدی سازمان «هیئت» به دلیل تناسب آن با عقلانیت اسلامی و ایرانی است

ششمین نشست استادان منتخب علوم انسانی اسلامی ویژه جامعه شناسی اسلامی با تأکید بر الگوی دینی مواجهه با آسیب‌های اجتماعی و نقد الگوهای غربی به همت مرکز پژوهش‌های علوم انسانی اسلامی صدرا و با همکاری دانشگاه جامع امام حسین(ع) و دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، در بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.

علی انتظاری، دانشیار جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی، در این نشست به ارائه مقاله ای با عنوان «بهره‌گیری از سرمایه‌های اجتماعی و معنوی در مواجهه با آسیب‌ها و مسائل اجتماعی: مقایسه بوروکراسی و سازمان هیئت» پرداخت.

وی مراد از «سرمایه‌های اجتماعی و معنوی» را آن دسته از سرمایه‌هایی برشمرد که ریشه در تجربیات تاریخی این مرز و بوم دارند و این سرمایه‌ها در مقابل برنامه‌ها و اقدامات بدیع و بی‌ریشه قرار می‌گیرند.

انتظاری افزود: رویکرد غالب باید به سمت بهره‌گیری از سرمایه‌های اجتماعی و معنوی جامعه پیش برود و به نظر می‌رسد تاکنون تحت عنوان توسعه و علم بسیار بی‌محابا و ریسک آمیز با این سرمایه مواجه شده‌ایم.

وی اظهار داشت: این مواجهه‌ها به چند دسته تقسیم می‌شود که اغماض در سرمایه‌ها، تخریب مستقیم آنها به‌منظور رفع موانع توسعه و به‌کارگیری روش‌های علمی، توجه به سرمایه‌های اجتماعی و معنوی بومی از منظر «دیگری»، توجه اصیل به سرمایه‌های اجتماعی و فرهنگی و… از جمله آنهاست.

این جامعه شناس یکی از مهم‌ترین سرمایه‌های اجتماعی و معنوی را مناسک عزاداری محرم و صفر برشمرد و به طرح این سوال پرداخت که مناسک عزاداری چه نسبتی با این عوامل دارد؟ آیا به تشدید آنها منجر می‌شود و یا اینکه در جهت رفع آنها اهتمام دارد؟

وی در پاسخ به این پرسش، گفت: عوامل عمده‌ای که به وجود آورنده و تشدیدکننده مسائل اجتماعی در فرد و جامعه هستند شامل بدسازمانی اجتماعی، اختلال در جامعه‌پذیری یا اجتماعی شدن، هم‌نشینی با نا اهل، ساختارهای بی‌هنجاری و فرصت، برچسب‌زنی، بی‌عدالتی، فقر و …. می‌شوند.

این استاد دانشگاه گفت: بدسازمانی به چینش نامناسب دکوراسیون جامعه معطوف می‌شود. چنانچه این چینش به‌گونه‌ای باشد که دستیابی به اهداف مشروع و تأکید شده را دچار اختلال کند، با بدسازمانی روبرو هستیم.

وی ابراز کرد: در دوره‌ای از تاریخ معاصر شاهد آن هستیم که بدون توجه به ظرفیت‌ها، بسترها و نیازهای جامعه ایرانی این تصور پیش آمد که برای توسعه همه‌جانبه و عقب نماندن از قافله تمدن بشری و به‌اصطلاح مدرنیته، باید نسبت به کپی‌برداری از قوانین و بوروکراسی غربی اهتمام ورزید.

دانشیار جامعه‌شناسی دانشکده علوم اجتماعی با تأکید بر اینکه مهم‌ترین مشکل بوروکراسی در ایران این است که رویه‌های به کار گرفته‌شده فاقد کارآمدی لازم هستند، اظهار داشت: درعین‌حال عقلانیت ایرانی و اسلامی با عقلانیت مورد انتظار دستگاه‌های بوروکراتیک تناسب لازم را ندارد.

منبع خبر: عطنا